آنغوزه چیست؟
آنغوزه با نام علمی ferula foetida صمغی است بدبو و بسیار تلخ با رایحهای شبیه پیاز و سیر که دارای فواید و خواص بسیار زیاد است. این گیاه خوراکی بیشتر در بیابانهای ایران و دشتهای افغانستان و ازبکستان میروید و از خانواده گیاهان علفی است که ساقهای گوشتی و گلهای زرد رنگی دارد. شیره foetida یا آنغوزه به رنگ قهوهای تیره و پررنگ است که بسیار بد بو است. از صمغ، رزین ، روغن ، پودر ، ریشه و تمام اجزاء آن استفاده میشود و مصارف درمانی، خوراکی و صنعتی دارد.
رویشگاههای طبیعی آنغوزه
گیاه آنقوزه در زمینهای بایر و خشک و آهکی پهنای گرم آسیا میروید. بومی استپهای ایران ، آناتولی ، آسیای مرکزی ، پاکستان و افغانستان است. در ایران ۳۲ گونه از این گیاه میروید که گونه ferula foetida یا آنغوزه شیرین در بخش هایی از استان خراسان رضوی ، استان خراسان شمالی و استان خراسان جنوبی میروید و مابقی انواع گونههای ferula asa foetida یا آنغوزه تلخ در مناطق کویری شامل استانهای کرمان ، یزد ، سیستان و بلوچستان ، فارس ، خوزستان ، و سایرگونه های مختف (F.alliacea foetida Boiss – F.Kuma – F.foetida Regel – – F.alliacea-F.Kurdica ) آنغوزه دراستانهای لرستان ، کهکلویه و کردستان و آذربایجان و… رشد میکند که در هر منطقه با نامهای محلی مربوطه شناخته میشود. گیاه آنغوزه مختص مناطقی است که از سطح دریا ارتفاعی بیش از ۱۶۰۰ تا ۱۷۰۰ متر داشته باشد.
کوهسرخ قطب گیاهان دارویی استان خراسان رضوی
شهرستان کوهسرخ از قطبهای مهم گیاهان دارویی و مهمترین رویشگاه گیاه دارویی آنغوزه در سطح استان خراسان رضوی و کشور است. به لحاظ کمی و کیفی دارای رتبه اول استان میباشد. با توجه به مراتع سرشار از گیاهان دارویی و طبیعت چشم نواز کوهسرخ از این شهرستان به عنوان بهشت گمشده استان یاد میشود، در حال حاضر زعفران، آنغوزه، ریواس، انگبین، باریجه، آویشن، ترنجبین، اسپند از مهمترین گیاهان دارویی در کوهسرخ است.
جهاد کشاورزی کوهسرخ سطح زیر کشت گیاهان دارویی شهرستان کوهسرخ را ۱۵۰۰۰ هکتار اعلام نمود و اظهار کرده آنغوزه مهمترین گیاه دارویی کوهسرخ و به صورت مرتعی است. آنغوزه تولیدی شهرستان کوهسرخ با توجه به مزه و طعم در سطح استان و کشور گیاه انحصاری این منطقه محسوب میشود که کمنظیر است.
طبق اعلام جهاد کشاورزی کوه سرخ آنغوزه چون علاوه بر مصارف دارویی در صنعت نیز مصرف بالایی دارد به همین دلیل صادرات این گیاه بسیار سودده و ارز آور است، و در هر سال به طور متوسط به ۵۰۰۰ هکتار از مراتع مجوز برداشت آنغوزه داده میشود. همچنین هر هکتار به طور متوسط ۲۰ کیلوگرم عملکرد آنغوزه دارد.