قدیمی‌ترین الگوی فضایی باقیمانده سرپوشیده در بناهای تاریخی ایرانی که تا اوایل قرن بیستم، احداث آن از ملزومات خانه به حساب می آمد، ایوان است . ایوان ، فضایی سرپوشیده و مستقل است ، ایوان به عنوان فضای نیمه‌باز نقش فضای گذار و ارتباط دهنده دو فضای باز و بسته ایفا می‌کند .ایوان مکانی با طاقی رفیع که برای مجموعه ای از فعالیت‌های زندگی در نظر گرفته شده است که با ایجاد سایه و امکان ارتباط مستقیم چشم‌انداز با درخت و سبزی،امکان تجربه های متنوع تری را برای زندگی فراهم می کند .
به گزارش سپتا، ایوان تنها یک اندام کالبدی نبوده است و در پشت زمینه آن اصولی مانند جنبه‌های زیبایی شناسانه، اقلیمی، عملکردی و…. نیز جریان دارد. ایوان به لحاظ مفهومی و معنایی در معماری اسلامی نیز به عنوان فضای گذار به حساب می آید. در کتاب حس وحدت دربارۀ مفهوم ایوان و رواق آمده است:ایوان نمایشگر امکانات تعیین و تحدید فضاست و همانا “طریقت” یا فضای انتقالی بین عوالم زمینی و زمانی است. از دیدگاه ما بعدالطبیعی، ایوان خود مقام نفس می‌تواند به شمار آید که میان باغ یا حیاط در حد روح و اتاق در حد جسم سیر می‌کند(اردلان و بختیار، ۱۳۸۲) یکی از عناصر شکل دهنده ایوان پلکان است که عنصر فضایی دسترسی از حیاط به راهرو ها و یا از بنا به بام می‌باشدو ارتباط دهنده بین فضای بیرون و درون فضا است و مقیاس آن در مقیاس خرد بوده و معمولا در حوزه نیمه عمومی بنا قرار می‌گیرد.
در دید از بیرون به درون،می توان ایوان را از آنجا که معمولا ارتفاعی بلندتر از سایر نقاط نما می گیرد و زودتر به چشم می‌آید، همانا معرفی کننده و پیشانی بنا دانست که اعتبار نماهای داخلی حیاط بسته به قدر و ارزش آن می شود.
حیاط نقش مهمی در شکل‌گیری و سازماندهی فضاها بر عهده دارد. قدیمی‌ترین الگوی فضایی باقیمانده از نوع سرپوشیده در بناهای تاریخی ایرانی که تا اوایل قرن بیستم، احداث آن از ملزومات بنا به حساب می‌آمد، ایوان است. با قرار گیری کشور ایران در اقلیم گرم جغرافیایی، طراحی و ساخت ایوان تمهیدی مناسب برای ایجاد سازکاری بیشتر و بهتر افراد با فضاهای بنا در فصول گرم و سرد سال شده است. شرایط زیست محیطی در انتخاب مکان مناسب برای ساخت ایوان از نظر وزش باد و نور خورشیدو به طور کلی از دید فنی بسیار موثر بوده است.
ایوانها معمولاً در یک، دو یا چهار سمت حیاط‌های ایرانی، جای می‌گرفته است. ویژگی ذاتی ایوانها پیوندشان با حیاط است. ایوانها به منظری پرطراوت گشوده می‌شدند که آب و فضای سبز از عناصر اصلی آنها به شمار میرفت. این عناصر موجب پایین آمدن دما و آسایش بیشتر می‌شوند. پیوند حیاط، ایوان و تالار ترکیب ثابت معماری ایران گردید.ایوانها تنها روی یک محور قرار نمی‌گرفتند. ایوانها در اطراف حیاط نیز سازماندهی می‌شدند.
ایوان عمارت تاریخی موسی‌خانی، فضایی سرپوشیده و مستقل است که برای مجموعه‌ای از فعالیت‌ها در نظر گرفته شده بود. ایوان در این عمارت، فضایی است که با ایجاد سایه و امکان ارتباط مستقیم چشم‌انداز با درخت، فضای سبز، حوض آب، حیاط، امکان تجربه‌های متنوع‌تری را برای بودن در فضا فراهم می‌کند. در ایوان شمالی یک طرف ِ ایوان، باز و مشرف به حیاط است و دو طرف دیگر نیمه‌بسته و ضلع چهارم به بادگیر راه دارد است.
ایوان ضلع غربی، ستون‌دار و به‌شکل مستطیل با سقف تیرپوش و پوشش صاف می‌باشد.ایوان از یک طرف باز و مشرف به حیاط و دو طرف دیگر نیمه‌بسته و ضلع چهارم بسته و به اتاق تالار (متعلق به قلمرو عمومی) راه دارد. فضای پشتی ایوان ازطریق دو درگاه توسط راهروبه تالار به‌شکل غیرمستقیم امکان‌پذیر بوده است.
نحوه قرارگیری ایوانها در مقابل تالار متفاوت است؛ به طوری که ایوانها در محور طولی و تقارن تالار قرار گرفته‌اند و شکل آنها متأثر از شکل تالار می‌باشد. تالار به صورت نقطه کانونی دیده شده و نقش ارتباط فضای حیاط اندرونی و بیرونی را نیز بر عهده دارد. با بازشدن در و پنجره‌های فضای تالار، دو ایوان مشرف به حیاط اندرونی و بیرونی ترکیب شده و امکان تحقق فعالیت‌های گسترده را فراهم می‌کند. تعلق ایوان به ساختمان از یک سو و پیوند آن با حیاط از سوی دیگر، فضای مشترکی را در نقطه تلاقی به وجود آورده است که امکان بهره‌گیری از دو فضا را فراهم کرده است.
